Ken je dat verhaal van die vrouw die reikhalzend uitkeek naar haar vakantie in de verwachting dat ze dan eindelijk kon uitrusten? Ze was namelijk zo verschrikkelijk moe van haar vele verantwoordelijkheden in werk en leven… Al enige tijd merkte ze dat ze niet zo goed sliep, vaak piekerde, zich minder goed kon concentreren en haast geen energie meer over had aan het einde van de werkdag. De vakantievoorbereidingen vroegen nog een laatste inspanning en eindelijk kon ze vertrekken. Op het terras voor haar vakantiewoning schonk ze een koel glas rosé in om de proosten op de rust en vrije tijd die voor haar lag. Maar ’s avonds werd ze misselijk, kreeg ze hoofdpijn en belandde ze ziek in haar vakantiebed… de spanning en stressklachten waren gewoon met haar meegereisd.
In ons drukke leven hebben we allemaal wel eens te kampen met spanning of stress. Dat is niet per definitie ongezond. Als de stress groot is, langer duurt of heel vaak voorkomt, dan is er sprake van ongezonde stress. Zeker als er onvoldoende gelegenheid is om tussentijds te herstellen. We denken dan dat een paar weken vakantie ons goed gaat doen. We rusten uit en gaan leuke dingen doen. Na de vakantie kunnen we er dan vast weer vol tegenaan!
Paracetamol
Niets is minder waar. Bij ongezonde stress is vakantie slechts een symptoombestrijder. Een korte termijn oplossing die werkt als paracetamol: het verlicht de stressklachten maar lost het daadwerkelijke onderliggende probleem niet op. Je zou zelfs kunnen zeggen dat op vakantie gaan om van je stressklachten af te komen eigenlijk vluchtgedrag is. Na de vakantie (of soms zelfs al tijdens!) komen de klachten als een boemerang weer terug.
Een (te) hoge belasting op je werk (vaak in combinatie met een hoge belasting in je privé leven) kan leiden tot ongezonde stress. De signalen zijn heel divers en daarom lastig te herkennen. Denk aan: aanhoudende vermoeidheid, laag in de energie, fysieke klachten als hoofdpijn en misselijkheid, slechter slapen, maar ook piekeren, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, prikkelbaarheid en rusteloosheid.
Vakantie als stressfactor
De vakantie zelf scoort overigens ook hoog als versterker van stressklachten. We willen er namelijk alles uithalen, uit die paar weken vrije tijd. Alles doen en alles zien wat er te doen en zien is, genieten, het perfecte plaatje creëren. Een overvolle vakantieagenda om tegemoet te komen aan onze hooggespannen verwachtingen. Onverwerkte zaken met onze reisgenoten kunnen juist dan opspelen, waardoor de vakantie een extra belasting wordt in plaats van de bron van rust waar we zo naar verlangden.
Om de stressklachten te verminderen is het belangrijk te achterhalen waarom je stress ervaart. Misschien heb je te veel, te moeilijk of juist te makkelijk werk, zijn je taken en verantwoordelijkheden niet duidelijk, heb je te kampen met onrealistische deadlines of targets, voel je je onzeker over wat je kan, word niet gezien of gewaardeerd, is er sprake van teveel veranderingen en ben je onzeker over je toekomst. Misschien word je gepest of heb je een slechte relatie of conflict met een collega of je leidinggevende. Of past het werk dat je doet eigenlijk niet bij je. Grote thema’s die een aanpak vragen die veel verder gaat dan een paar weken op vakantie!
Zonder stress op vakantie
De overgang van hard werken naar rust en ook die van rust naar hard werken is een stressfactor op zich. Belangrijk is het jouw energie zo in balans te brengen dat de stress die je ervaart in werk en leven niet vervormd tot ongezonde stress.
Wat kun je doen om zonder stress op vakantie te gaan en echt vakantie te hebben?
- Werk niet te hard
Dit lijkt een “dooddoener”, en dat is het ook. Hoeveel je ook van je werk houdt, en hoe graag je ook succes hebt: werk is niet het enige waar je geluk in kunt vinden. Te hard werken is slecht voor je creativiteit en probleemoplossend vermogen. Leer dus “nee” te zeggen. Bewaak de tijd die jij nodig hebt om jouw kwaliteit te leveren. Misschien vind je dat lastig maar het kan je veel tijd en energie opleveren.
- Neem de regie
Zorg voor een goede balans tussen spanning en ontspanning. Dat doe je door perioden van spanning en drukte af te wisselen met perioden van rust. Als in: de boog kan niet altijd gespannen zijn. Dat is waar, ook voor jou. Dus plan concreet momenten van rust en ontspanning in je werkdag (half uurtje voor jezelf tussen elk (online) overleg) en je werkweek (blokkeer een paar dagdelen voor bureauwerk of reflectie). Verdeel je taken in behapbare blokken en tank tussendoor goed bij.
- Praat!
Wees duidelijk in wat er van jou verwacht kan worden, en vraag jouw leidinggevende duidelijk te zijn over wat hij of zij van jou verwacht. Deel je werk zo in dat je uit kunt vinden wat voor jou de beste balans tussen spanning en ontspanning is. De drie belangrijkste energiebronnen in het werk zijn autonomie, competentie en verbondenheid: onderzoek in welke mate jij kunt putten uit deze drie. Bespreek met jouw leidinggevende wat jij nodig hebt om jouw energiebalans optimaal te managen. Dat is beter voor jouw gezondheid, je succes en jouw bijdrage in het werk!
Zo kun je ontspannen op vakantie en daarna weer ontspannen aan het werk…
Josée van Hage
SheConsult-coach in Leiden
Ook interessant: Waar ben jij helemaal klaar mee?
